Nominal Working Nedir? Patentin “kullanılması” olarak kabul edilebilir mi?
Bildiğimiz üzere, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca, patent sahibinin patentin verilmesi kararının Resmi Bülten’de yayımlanmasından itibaren üç yıl veya patent başvurusu tarihinden itibaren dört yıl içinde, hangisi daha geç sona eriyorsa, patentli buluşu kullanması zorunludur. Sınai Mülkilet Kanunu’nun Uygulamasına Dair Yönetmelik madde 117/(8) uyarınca Kanunda belirtilen süre içinde hakkında kullanıldığına ilişkin beyan sunulmayan patentler Bültende yayımlanır. Bülten bir tür duyuru yayını olup, bir patentin ne zaman kullanılmadığını gösterir. Üçüncü taraflar buna göre ilgili patent üzerinde lisans isteminde bulunabilirler.
Bir patent için “kullanımın” tam olarak ne olduğuyla ilgili kurallar, ulusal yasalara tabidir. Herhangi bir ülkede patentin kullanımı, patente konu ürünün o ülkede üretimini gerektirir ve ulusal gerekliliği karşılamak için yeterlidir.
Nominal working; Patente konu ürünlerin bir ülkede üretilmeyip sadece satışının yapılmasıdır.
Birkaç ülke (özellikle Danimarka, Hollanda, Lüksemburg,İspanya ve Birleşik Krallık), buluşun herhangi bir ülkede üretilmiş olması durumunu da kullanım olarak kabul eder. Fransa, AB’nin herhangi bir yerinde üretimi kullanım olarak kabul eder. İsviçre ve Lihtenştayn ve San Marino ithalatı da kulanım olarak kabul etmektedir. Bunlar dışında bir çok ülkede ithalat tek başına yeterli olmayabilir ve o ülkede yerel üretim de gerekebilir.
Patentli bir ürünün herhangi bir üretim yapılmadan sadece pazarlanması anlamına gelen “nominal çalışma”; ülkelere göre değişmekle birlikte, zorunlu lisanstan korunmak için yeterli olmayabilir.
Türkiye’de, buluşun zorunlu lisansa konu olmaması için, başvuru tarihinden itibaren 4 yıl ya da bülten tarihinden itibaren 3 yıl içinde; Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuru sahibi ya da vekili tarafından, kullanım ya da kullanmama beyanı ya da lisans verme teklifi sunulması gerekmektedir. Kullanım ya da kullanmama beyanı için bir evrak sunulması gerekliliği bulunmayıp, yapılan işlem beyan olarak kabul edilmektedir.
Türkiye’de kullanım olarak kabul edilen durumlar; buluşa konu ürünün Türkiye’de üretilmesi ya da ithalatıdır. Türk Patent ve Marka Kurumu’na işlem sırasında evrak sunulması zorunluluğu ortadan kalmış olsa da, buluşun zorunlu lisansa konu olması durumunda, mahkeme, patent sahibinden şu belgelerden birinin sunulmasını isteme hakkına sahiptir;
- Üretim Türkiye’de yapılıyor ise; üretimin yapıldığı ilin sanayi odası tarafından görevli bir experin, üretim yerinde inceleme yaparak hazırladığı ve sanayi odasının da onayladığı rapor
- Üretim Türkiyi’de yapılmıyor ise; Türkiye Gümrüklerinden birinden alınan gümrük beyannamesi
Patente konu ürünün geliştirilmesi devam ediyorsa ya da başka sebeplerle henüz üretim başlamamışsa, Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde, kullanmama kaydı işlemi yapılabilir.
Başvuru tarihinden itibaren dört yıl ya da bülten yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde patent sahibi, kullanım ya da kullanmama kaydı işlemlerinden birini yapamıyorsa, kurum nezdinde lisans verme teklifi işlemi yapılabilir. Lisans verme teklifinin kaydı neticesinde, lisans teklifi alınırsa kabul edip etmemek, patent sahibinin kararına kalmaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu’nda, bir patent için kullanım&kullanmama kaydı ya da lisans verme teklifi işlemlerinin hiçbirinin yapılmaması durumunda, zorunlu lisansa ilişkin bir dava söz konusu olursa, karar mercii mahkeme olmaktadır ve istenmeyen üçüncü kişilere zorunlu lisans verme söz konusu olabilir.
Zorunlu lisansa konu olma riskinden korunmak için, belirtilen süreler içinde Türk Patent ve Marka Kurumu’na patentin durumuna uygun kullanım, kullanmama ya da lisans verme teklifi işlemlerinden birinin yapılması önem arz etmektedir.
Sefa ARSLAN