ÇİN’DE PATENT KORUMASI
Çin’de yapılan patent başvuru sayıları her geçen gün artarak devam ediyor. Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı (WIPO)’nın 2021 yılı verilerine göre patent başvurularının %85’inden fazlası Çin, ABD, Japonya, Kore ve Avrupa Patent Ofisi (EPO) ofislerine yapıldı. Toplam 3.401,100 adet başvurunun 1.585,663 adedi Çin’de yapılmış olup, bu sayı dünya toplamının %46.6’sını oluşturmuştur.
Aşağıdaki tabloda ilk 5 ülkenin yıllara göre patent başvuru sayıları paylaşılmaktadır:
Çin Ulusal Fikri Mülkiyet Hakları İdaresi (CNIPA)’nin 2022 yılı Faaliyet raporunda belirttiği üzere 2022 yılında Çin’de 1.465 milyon yerli, 155 bin yabancı patent başvurusu dosyalandı. Patent İşbirliği Antlaşması (PCT) aracılıyla yapılan Çin patent başvurusu 2021 yılına oranla azalmış olmasına rağmen Çin dördüncü kez üst üste WIPO listesinde birinci sırada yer aldı. Çin’de 2022 yılında yerli ve yabancı toplam 798 bin buluşa patent verilmiş olup, 2022 yıl sonu itibariyle Çin’de verilen ve geçerliliğini koruyan patent sayısı 4.212 milyona ulaşmıştır ve bu sayı 2021 yılına oranla %17.1 artış göstermiştir. (https://english.cnipa.gov.cn/col/col3261/index.html)
Bizler de müvekkillerimizden sıklıkla buluşların Çin’de korunması için patent başvurusu talebi alıyoruz. Bu sebeple, bu yazıda Çin’de patent başvurusuna ilişkin prosedürleri ve işleyişi genel hatlarıyla anlatmayı amaçladık.
Çin Patent Prosedür Süreci
Çin’de patent başvurularını alan ve inceleyen yetkili kurum Çin Ulusal Fikri Mülkiyet İdaresi (CNIPA)’dir. Patent hakları “Çin Patent Kanunu” (Patent Law of the People’s Republic of China) tarafından korunmaktadır. Kanunun İngilizce metnine “https://english.cnipa.gov.cn/col/col3068/index.html” bağlantısından ulaşılabilir.
Çin Patent Yasası üç ayrı alanı kapsar. Bu alanlar aşağıda açıklanmıştır:
- Patentler (Invention Patents)
Çin’de patent başvurusu buluş patenti olarak adlandırılmaktadır. Patent, teknik çözümlerin pratik bir uygulanabilirliğe sahip olması koşuluyla, bir ürün, bir süreç veya bunların süreçlerindeki iyileştirmeler için verilir.
Bir patentin daha önce ne yurt dışında ne de Çin’de yayımlanmamış olması ve buluşun, patent başvurusundan önce Çin’de kullanılmamış olması gerekir. Patentin başvuru tarihinden önce gazete, dergi, internet vb. yayınlar aracılığıyla kamuya açıklanıp duyurulmuş olması patentlenebilirlik kriteri olan yeniliği ortadan kaldırır.
Aynı yenilik üzerine iki patent başvurusu yapılması durumunda, öncelik Türkiye’de olduğu gibi ilk patent başvurusu yapana verilir.
- Faydalı Modeller (Utility Model Patent)
Faydalı Model Patentleri (FM’ler), pratik kullanıma uygun bir ürünün şekli, yapısı veya bunların kombinasyonu için önerilen yeni teknik çözümler için verilir.
Çin patent sisteminde tek bir buluş için hem FM başvurusu hem de patent başvurusunun paralel olarak yapılmasına yönelik yaygın bir uygulama vardır. Bu şekilde, başvuru sahibi, FM tarafından sağlanan erken korumanın yanı sıra patent tarafından sağlanan daha uzun vadeli korumadan (tescil sonrasında FM terk edilerek) yararlanabilmektedir. Bu paralel başvuruların aynı gün ve paralel başvuru olarak yapıldığına dair bir beyanla dosyalanması gerekmektedir.
Bununla birlikte, patent ve faydalı model başvuruları için patentlenebilirlik gereklilikleri aynı olduğundan, bir buluş patentinin geçersiz olduğu tespit edilirse, ilgili FM başvurusu da geçersiz olacaktır. (Çin Patent Kanunu – madde 9)
- Tasarımlar (Design Patents)
Bir tasarımın tescil edilmesi için ne Çin’de ne de yurt dışında daha önce yayımlanmamış olması ve “Çin’de kullanılmamış” olması gerekir. “Çin’de kullanılmama” ifadesi, ürünün Çin’de kamuya açık bir şekilde kullanılmadığı anlamına gelir. Bir şirket ürünlerini tescil başvurusunda bulunmadan önce Çin’de satarsa, bu tasarımın ‘yeniliğini’ ortadan kaldıracaktır.
Bir tasarım başvurusu, bir ürünün aşağıdaki dış özelliklerinden herhangi birini içerebilir:
- Ürünün şekli
- Ürünün deseni
- Ürünün şekli ve deseni
- Ürünün şekli ve rengi
- Ürünün şekli, deseni ve rengi
Bir ürünün rengi tek başına ürünün tasarımını oluşturamaz. Renk, ürünün ham maddesinin doğal rengini içermez. Tasarım tescili verildikten sonra tescilin hükümsüz kılınmaması için, ürünün rengi ile şekil ve/veya desen kombinasyonunun iletilmesi önerilmektedir.
Başvuru sahibi, tasarımın neden ‘yeni tasarım’ olduğunu mümkün olduğunca göstermelidir. Şekli incelemeyi yapan kişi, yalnızca tasarımın başvuru belgelerine ve ortalama tüketicinin sağduyusuna göre ‘yeni’ olup olmadığını değerlendirir. Ancak, tasarımın neden ‘yeni’ olduğunu, endüstri tarafından nasıl kullanılabileceğini ve seri üretimde uygulanabileceğini vurgulayan, doğru hazırlanmış bir tasarım başvurusu tarifnamesi, tasarımın kolayca geçersiz kılınmasını önleyecektir. Belirli bir özelliğin sadece iyi göründüğü için tasarım başvurusu ile korunması yerine pratik bir uygulaması varsa, patent veya faydalı model başvurusu yapılması düşünülmelidir.
Bir tasarım başvurusu tescil edildikten sonra, hiçbir kurum veya kişi tarafından tasarım izinsiz kullanılamaz. Tescilli bir tasarım ürünü farklı bir kişi/kurum tarafından ticari amaçlarla üretilemez, satılamaz veya ithal edilemez.
Hoşgörü süresi
Çin’de patent, faydalı model ve tasarım başvuruları için hoşgörü süresi 6 aydır ve
- Olağanüstü hâl durumunda kamu yararı için buluşun erken yayımlanması durumunda,
- Çin Hükümeti tarafından desteklenen veya tanınan uluslararası bir sergide sunulduğunda,
- Akademik veya teknolojik bir konferansta yayımlandığında,
- Başvuru sahibinin izni olmaksızın Buluş/FM/Tasarımın başka bir kişi tarafından ifşa edildiği durumlarda geçerli olmaktadır. (Çin Patent Kanunu – madde 24)
Patent – Faydalı Model farklılıkları
- Konu-içerik: Faydalı Modeller yalnızca yeni şekil/yapısal fiziksel özelliklere sahip ürünleri korur. Örneğin, üretim yöntemleri veya kimyasal bileşikler, bir şekle veya yapıya sahip olmadıkları için faydalı model başvurusu için uygun değildir.
- İnceleme: FM’ler ve tasarım başvuruları için yalnızca “şekli inceleme” yapılırken, patent başvuruları hem şekli incelemeyi hem de daha uzun süren ve çok daha ayrıntılı olan “içerik incelemesini” gerektirir.
- Koruma süresi: Koruma süreleri başvuru tarihi itibariyle başlar ve Faydalı Modeller için 10 yıl, Patentler için 20 yıldır. Tasarımlar için ise Çin Patent Kanunu’nda 2022 Kasım ayında yapılan değişiklikle koruma süresi 10 yıldan 15 yıla çıkartılmıştır.
Başvuru Türleri
- Doğrudan Ulusal Başvuru
Yabancı başvuru sahipleri, yasal olarak kurulmuş Çin’deki bir patent bürosu ya da Çin patent vekili aracılığıyla Çin’de doğrudan patent başvurusunda bulunabilir.
Doğrudan yapılmış Çin ulusal başvurusuna dayanarak yurt dışında yapılacak bir başvuru için öncelikle CNIPA’da gizlilik incelemesi talebinde bulunulmalıdır. Gizlilik incelemesinin usul, süre vb. işlemleri Devlet Konsey’ine bağlı Patent Yönetim Departmanı’nın (The Patent Administration Department under the State Council) düzenlemelerine göre yapılmaktadır. (Çin Patent Kanunu – madde 19)
- Rüçhanlı Başvuru
Paris Sözleşmesi’ne üye devletlerden birinde yapılan patent başvurusunu rüçhan göstererek patent ve faydalı model başvuruları için 12 ay, tasarım başvuruları için 6 ay içinde Çin’de başvuruda bulunulabilir.
Başvuru sahibi, bir başvuru için birden fazla rüçhan talebinde bulunabilir. Bu durumlarda rüçhan tarihi ilk rüçhan başvurusunun tarihi olarak kayda geçer.
Rüçhan hakkı belgesinin rüçhan tarihinden itibaren 16 ay içinde kuruma sunulması gerekmektedir. Rüçhan hakkı belgesinin ilgili süre içinde sunulmaması halinde rüçhan talebi yapılmamış sayılır.
- PCT kanalı ile ülke girişi
Patent İş Birliği Anlaşması (PCT) kapsamında rüçhan tarihinden itibaren 30. ayın sonuna kadar PCT kanalı ile Çin’de ulusal aşamaya geçiş yapılabilir. Ek ücret ödenerek bu süre 32 aya kadar uzatılabilmektedir.
PCT kanalı ile FM girişi yapılabilmektedir. Ancak Doğrudan Çin başvurusu yapılırken yukarıda bahsettiğimiz hem FM hem patent başvurusu yapma durumu, PCT kanalı ile giriş yapılması durumunda geçerli değildir. PCT kanalı ile giriş yapılırken faydalı model ya da patent başvurularından biri seçilmelidir.
Patent başvurusu için gerekli belgeler
Başvuru için aşağıdaki belgeler Çince olarak CNIPA’ya sunulmalıdır:
- Başvuru Talep Mektubu
- Başvuru türü (patent, faydalı model veya tasarım patenti başvurusu).
- Başvuru sahibi ve buluşçulara ait bilgiler (Ad, Adres ve Uyruk).
- Rüçhan başvurusu var ise başvuru numarası ve başvuru tarihi.
- Orijinal tarifnamenin Çince tercümesi (Tarifname, istemler ve şekiller)
- Başvuru nükleotit ve/veya amino asit dizisi içeriyorsa, bu diziye ait sekans listesi tarifnamenin ayrı bir parçası olarak sunulmalıdır. Başvuru online biçimde yapılıyorsa söz konusu sekans listesinin bilgisayarda okunabilir bir kopyası sunulmalıdır. Elden yapılan başvurularda, sayfaları ayrı numaralandırılmış sekans listesi ve söz konusu sekans listesinin aynı içeriğini taşıyan bilgisayarda okunabilir bir kopyası sunulmalıdır.
- Genetik kaynaklara dayanan bir başvuruda bulunulması halinde, başvuru sahibi, genetik kaynağını patent başvuru belgelerinde belirtir. Başvuru sahibi asıl kaynağı gösteremediği takdirde, bunun sebeplerini belirtmesi gerekir.
- Başvuru sahibi tarafından düzenlenen vekaletname (İmzalanan vekaletname için noter tasdiki gerekmemektedir. Başvuru tarihinden itibaren 3 ay içinde resmi kuruma sunulması gerekmektedir.)
- Rüçhanlı başvuru yapılması durumunda rüçhan belgesinin tasdikli bir kopyası (Rüçhan tarihinden itibaren 16 ay içinde kuruma sunulmalıdır ve rüçhan belgesinin başlığının Çince’ye çevrilmesi gerekmektedir.)
- PCT kanalı ile Çin başvurusu yapılması durumunda uluslararası yayım dokümanının kopyası, var ise ön inceleme raporu ve başvuru sahibinin yaptığı değişiklikleri gösteren dokümanların iletilmesi gerekmektedir.
Patent Başvuru süreci
Çin’de patent başvuruları beş adımda incelenir. Bunlar başvuru, şekli inceleme, yayım, içerik incelemesi ve tescil adımlarıdır.
- Adım – Başvuru ve Evrakların teslimi
Çin Patent Kanunu’nun 18. maddesi uyarınca, Çin’de ikametgahı veya işyeri olmayan herhangi bir yabancı, yabancı girişim veya kuruluşun Çin’de bir patent başvurusunda bulunabilmesi için yasal olarak kurulmuş bir patent bürosu tarafından temsil edilmesi gerekmektedir.
Başvuru Pekin’deki CNIPA ofisine elden teslim edilebilir, postalanabilir veya CNIPA’nın İl Fikri Mülkiyet Ofisleri’nde bulunan temsilcilikleri aracılığıyla yapılabilir. Ancak en kolay yol, başvurunun CNIPA web sitesinde çevrimiçi olarak yapılmasıdır. Başvurunun posta yolu ile yapılması durumunda posta damga tarihi başvuru tarihi olarak kayıtlara geçmektedir. (Çin Patent Kanunu – madde 28)
- Adım – Şekli İnceleme (Ön inceleme)
Ön inceleme adımı Türkiye’deki şekli incelemeye denk gelmektedir. Çin Patent Yasası’nda preliminary examination olarak geçmektedir.
Bir patent başvurusu için ön inceleme adımı mecburi bir aşamadır ve
- Başvuru sahibi tarafından sunulan başvuru belgelerinin,
- Başvuruya ilişkin diğer belgelerin,
- Başvuru sahibi tarafından ödenen ücretin miktarının ve ödeme süresinin, Patent Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği hükümlerine uygun olup olmadığı incelenmektedir.
Örneğin; talepte yer alan buluşun başlığı, açıklamada yer alan başlık ile aynı olmalı ve başlık, kişi veya kurum adı, marka, kod veya model vb. teknik olmayan terimler içermemelidir.
Ön inceleme sırasında, mevzuata uygun görülmeyen bir durum tespit edilmesi halinde başvuru sahibine eksiklikleri giderebilmesi için “düzeltme bildirimi” gönderilir ve 2 ay içinde yanıt verilmesi talep edilir. Patent başvurusu ön incelemeyi geçerse, Kurum tarafından başvuru sahibine mevzuata uygun olarak şeklen tüm gerekliliklerin karşılandığına dair bir bildirim (Ön incelemeden geçme) gönderilir.
- Adım – Yayım
Patent başvurusunun şekli incelemeyi geçmesi durumunda, başvuru varsa rüçhan tarihinden, yoksa başvuru tarihinden itibaren 18 ay içinde Patent Gazetesi’nde yayımlanır. Başvuru sahibinin talep etmesi halinde CNIPA başvuruyu daha erken yayımlayabilir.
- Adım – İçerik (Patentlenebilirlik Değerlendirmesi) İncelemesi
Patent başvurusu şekli incelemeden başarılı bir şekilde geçtiği takdirde, başvuru sahibinin içerik incelemesi talebinde bulunması gerekmektedir. İçerik incelemesi talebi, başvuru tarihinden veya varsa rüçhan tarihinden itibaren üç yıl içinde yapılmalı ve inceleme ücreti süresi içinde ödenmelidir. Aksi halde başvuru geri çekilmiş sayılır. Özellikle talep edilmez ise CNIPA tarafından içerik incelemesi yapılmaz. Ancak Devlet Konsey’ine bağlı Patent Yönetim Departmanı (The Patent Administration Department under the State Council) tarafından gerekli görülmesi halinde başvuru, başvuru sahibinin talebine bakılmaksızın incelemeye alınabilmektedir.
CNIPA tarafından 30 Ağustos 2023 tarihinde yayımlanan yeni kılavuzla birlikte başvuru sahibi içerik incelemesinin 1, 2 veya 3 yıl ertelenmesini talep edebilmektedir. İnceleme erteleme talebinin içerik incelemesi talebiyle birlikte yapılması gerekmektedir, daha sonra inceleme ertelemesi talebi yapılamaz. İnceleme erteleme talebi için ayrıca bir resmi ücret bulunmamaktadır. İçerik incelemesi talebinin yürürlüğe girmesiyle erteleme süresi başlar ve süre bitiminde işlem sırasına alınır. Patent ofisi gerekli görürse inceleme sürecini başlatabilir, bu durumda inceleme erteleme süresinin bittiğine dair başvuru sahibini bilgilendirir.
Başvuru sahibi inceleme talebi sırasında başvuru içeriğini değiştirmemek kaydıyla isteğe bağlı değişikler yapabileceği gibi inceleme aşamasına geçildiğine dair bildirimi (Notification on the entry into substantive examination) aldığı tarihten itibaren 3 ay içinde de isteğe bağlı değişiklikleri yapabilir.
Eğer başvuru için yabancı ülkelerde başvuru yapılmış ise ilgili ülkelerde yapılan araştırma/inceleme raporları Patent Yönetim Departmanı tarafından talep edilebilir ve belirtilen süre içerisinde dokümanlar sağlanmazsa başvuru geri çekilmiş sayılır.
Yapılan incelemenin amacı, bir patent başvurusuna patent koruması/tescili verilip verilmeyeceğine, başvurunun yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik şartlarını taşıyıp taşımadığına karar vermektir.
İnceleme sırasında, buluşun patentlenebilirlik hükümlerine uygun olmadığı tespit edilirse başvuru sahibine Birinci Ofis Kararı gönderilir ve ofis kararının bildirim tarihinden itibaren 4 ay içinde ilgili ofis kararına yanıt verilmesi gerekir. Ofis kararına yanıt verilirken isteğe bağlı değişiklikler yapılamaz, sadece ofis kararında belirtilen kusurlara yönelik değişiklikler kabul edilir.
Birinci Ofis kararı için yanıt ve/veya düzeltmelerin sunulmasının ardından inceleme uzmanı hazırlanan yanıtı yeterli bulmaz ya da yeni referans dokümanlara ulaşırsa, başvuru sahibine İkinci Ofis kararı bildiriminde bulunur ve bildirim tarihinden itibaren 2 ay içinde yanıt verilmesini talep eder.
İnceleme uzmanı ofis kararı için verilen yanıt ve düzeltmeleri hala yeterli bulmazsa, başvuru sahibine ret kararı bildirimi gönderilir. Başvuru sahibi ret kararı bildirim tarihinden itibaren 3 ay içinde yeniden inceleme ücretini ödeyerek yeniden inceleme talebinde bulunabilir. Başvuru sahibi bu sırada ret kararında belirtilen gerekçeler doğrultusunda değişiklikler yapabilir ve görüş sunabilir. Bu yanıt ve görüş ret kararı bildiriminin içeriğini aşmamalıdır. Başvuru sahibi alınan ofis kararlarına yanıt vermez ise başvuru terk edilmiş sayılır.
*Ofis kararı bildiriminden sonra istenirse karar ile ilgili incelemeyi yapan uzmanla telefon ile görüşme yapılabilmektedir.
İnceleme sonucunda başvurunun reddi için bir neden bulunmadığı tespit edilirse, CNIPA buluş için patent belgesi verilmesine karar verir.
> Yeniden inceleme süreci
Başvuru sahibi, CNIPA tarafından verilen ret kararını kabul etmemesi durumunda yeniden inceleme ücretini ödeyerek ret kararı bildirim tarihinden itibaren 3 ay içinde yeniden inceleme talebinde bulunabilir. Yeniden inceleme prosedürü, inceleme sürecinin devamı olarak görülmektedir ve başvuru sahibinin başvuruyu devam ettirmek için, CNIPA’yı incelemeye devam etme konusunda ikna edebilmesi için son şansıdır. Ancak birçok ret kararının yeniden inceleme prosedürü ile aşıldığı görülmektedir. Türkiye’deki yeniden inceleme işlemlerine kıyasla Çin’de bir patentin yeniden incelemeye tabi tutulması nihai ret ya da tescil öncesinde olağandışı bir durum değildir.
Yeniden inceleme esnasında başvuru üzerinde kapsamlı bir inceleme yapılmaz, ret kararına konu olan gerekçeler detaylı olarak incelenir.
Yeniden inceleme prosedürü 3 aşamadan oluşmaktadır:
- Şekli incelemesi: Yeniden İnceleme ve Hükümsüzlük Dairesi (Reexamination and Invalidation Department) yeniden inceleme talebini yönetmelik usullerine göre inceler. Talebin uygun bulunması halinde yeniden inceleme talebinin kabul edildiğine dair (Notification of Acceptance of Request for Re-examination) bildirim yayımlar. Talebin yönetmeliğe uygun bulunmaması halinde başvuru sahibine düzeltmeler ile ilgili bir bildirim gönderilir ve bildirime belirtilen süre içerisinde yanıt vermesi talep edilir.
- Ara inceleme (Interlocutory examination): Yeniden inceleme süreci başlatıldığında ilk olarak bu talep incelemeyi yapan uzmana yönlendirilir. İnceleme uzmanı yeniden inceleme talebi sonrasında 3 çeşit ara inceleme sonucuna varabilir. Bunlar;
- Ret kararının kaldırılmasını kabul edip yeniden incelemeyi onaylaması,
- Başvuru sahibinin vermiş olduğu yanıt ve düzeltmeler sonrasında ret kararının geri alınması,
- Başvuru sahibinin vermiş olduğu yanıt ve düzeltmelerin yeterli olmadığı kanaatine varılarak ret kararının devamının talep edilmesidir.
- ve 2. durumlarda Yeniden İnceleme ve Hükümsüzlük Dairesi tarafından bir inceleme yapılmaksızın başvuru için yeniden inceleme kararı alınır.
- Heyet incelemesi: Ara incelemede ret kararının devam etmesi sonucuna varıldığında Yeniden İnceleme ve Hükümsüzlük Dairesi tarafından oluşturulan bir heyet başvuruyu inceleyecektir. Heyet genellikle 3 inceleme uzmanından oluşmaktadır, nadiren basit vakalarda 1 inceleme uzmanı tarafından inceleme yapıldığı da olmaktadır. Yeniden inceleme yazılı, sözlü ya da her iki şekilde de yürütülebilir. Yeniden inceleme sonuncunda heyet;
- Ret kararını onayabilir,
- Patent Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği uyarınca, başvuru sahibinden başvuruda değişiklik yapmasını talep edebilir,
- Başvuru ile ilgili daha fazla kanıt ve açıklama talebinde bulunabilir.
Yeniden inceleme kararının yayımlanmasının ardından, başvuru sahibinin bildirimi aldığı tarih itibariyle 1 ay içinde yeniden inceleme bildirimine yanıt vermesi gerekmektedir; bildirime yanıt verilmemesi halinde başvuru terk edilmiş sayılır.
Yeniden inceleme talebi için resmi bir sınırlama olmamasına rağmen genel görüş aynı dosya için iki kez yeniden inceleme bildirimi gönderildiği yönündedir. Yani ikinci yeniden inceleme bildirimi sonucunda verilen yanıt heyet tarafından kabul görmez ise Yeniden İnceleme ve Hükümsüzlük Dairesi tarafından ret kararını destekleyen bir bildirim gönderilir. Başvuru sahibi yeniden inceleme bildirimi sonucunda verilen ret kararını kabul etmez ise bildirim tarihinden itibaren 3 ay içinde mahkeme nezdinde yasal işlem (temyiz talebi) başlatabilir. Bu süre içinde yasal işlem başlatılmaz ise yeniden inceleme kararı, yani ret kararı yürürlüğe girer.
- Adım – Tescil kararı ve Yayımlanması (Belge ücreti)
Başvurunun inceleme sürecini geçtiğine dair bildirim (Notification to Go Through Formalities of Registration) yayımlandığında, başvurunun belge alması onaylanmış anlamına gelmektedir. Belge düzenlenmesi ücreti ve ilk yıllık ücretin, tescil tarihinden itibaren 2 ay içinde ödenmesi gerekmektedir. İlgili ücretlerin eksik ödenmesi ya da zamanında ödenmemesi durumunda başvuru terk edilmiş sayılacaktır.
Yıllık ücret ödeme süreleri
Çin’de yıllık ücret ödemesi başvuru tescil edildikten sonra başlamaktadır. Patent belgesi verildikten sonra, patente ait ilk yıllık ücretin belge ücretiyle birlikte tescil tarihinden itibaren 2 ay içinde ödenmesi gerekir. Patente ait ilk yıllık ücret, patentin tescil olduğu yıl başvuru tarihi itibariyle kaçıncı yıllık ücrete denk geliyor ise o yılın ücretinin ödeneceğini ifade etmektedir. Sonrasında da yıllık ücretler koruma süresi boyunca her yıl vade tarihine kadar ödenir.
Patent yıllık ücretleri 1.- 20. yıllar arasında belirli gruplara ayrılarak yayımlanmıştır. Yıllık ücret oranı her üç yılda bir artar ve 16 ila 20 yıllar aynı ücrete tabidir. 2023 yılı Patent ve Faydalı Modeller için belirlenen yıllık ücretler aşağıdaki gibidir. Ücretler Çin Yuan’ı olarak ödenmektedir.
Patent | Faydalı Model | ||
1-3 Yıl (Her Yıl) | 900 CNY | 1-3 Yıl (Her Yıl) | 600 CNY |
4-6 Yıl (Her Yıl) | 1200 CNY | 4-5 Yıl (Her Yıl) | 900 CNY |
7-9 Yıl (Her Yıl) | 2000 CNY | 6-8 Yıl (Her Yıl) | 1200 CNY |
10-12 Yıl (Her Yıl) | 4000 CNY | 9-10 Yıl (Her Yıl) | 2000 CNY |
13-15 Yıl (Her Yıl) | 6000 CNY | ||
16-20 Yıl (Her Yıl) | 8000 CNY |
Yıllık ücret, vadesi içinde ödenmez ise, yıllık ücreti ödeme süresinin sona ermesinden itibaren 6 ay içinde ek ücret ile ödeme yapılabilir. Eğer ek süre içerisinde de ödeme yapılmaz ise, başvuru yıllık ücretin ödenmesi gerektiği asıl tarihten itibaren terk edilmiş sayılır.
Örneğin, başvuru tarihi 09.01.2019 olan başvuru için 26.04.2023 tarihinde belge kararı çıkmış ise başvuru sahibinin ilk yıllık ücret olarak 5. yıl ücretini ve belge ücretini 26.06.2023 tarihine kadar ödemesi gerekmektir. Bir sonraki yıllık ücret ise başvuru tarihinin yıl dönümüne kadar ödenebilir. Yani bu örnekte 6. yıl ücreti 09.01.2024’e kadar ödenmelidir. Başvuru sahibi 09.01.2024 tarihine kadar yıllık ücreti ödemez ise, 6 aylık süre içerisinde ek ücretli olarak 09.07.2024 tarihine kadar 6. yıl ücretini ödemelidir. Şayet başvuru sahibi 6 aylık ek süre içinde de 6. yıl ücretini ödemez ise başvuru 09.01.2024 tarihinden itibaren terk edilmiş sayılır.
- Patentler için tescil süreci ortalama 3 ila 5 yıl içinde sonuçlanmaktadır. Patent başvuruları başvuru tarihinden (veya rüçhan talep edilmişse rüçhan tarihinden) itibaren 20 yıllık koruma süresinin sonuna kadar yıllık ücret ödemesine tabidir.
- Buluş patenti için tescil olma süresinin dosyalama tarihinden itibaren 4 yıl, inceleme talebi dosyalanmasından itibaren 3 yıldan fazla sürmesi halinde, Patent Yönetim Departmanı başvuru sahibinin talebi üzerine, başvuru sürecindeki makul olmayan gecikmeyi telafi etmek için patent süresini uzatabilir.
- Patent Yönetim Departmanı başvuru sahibinin talebi üzerine, yeni bir farmasötik (ilaçların kimyasal yapısı ile ilgili) ürünün pazara sunulmasından önce inceleme ve onay süreci için harcanan süreyi telafi etmek için koruma süresini 5 yıla kadar uzatabilmektedir, ancak patent hakkının toplam geçerlilik süresi pazarlama onay tarihinden itibaren 14 yılı geçemez. Uzatma talebinde bulunabilmek için patentin ilaç kullanımı ile ilgili olması ve pazarlama ruhsatının alınmış olması gerekmektedir. Söz konusu koruma süresi uzatma talebinin en geç pazarlama ruhsatının alınması itibariyle 3 ay içinde yapılması gerekmektedir.
- Faydalı model belgeleri ise yaklaşık 1 yıl içinde verilir ve başvuru tarihinden (veya rüçhan talep edilmişse rüçhan tarihinden) itibaren 10 yıllık koruma süresinin sonuna kadar yıllık ücret ödemesine tabidir.
Patent hakkının sona erme sebepleri
- Koruma süresinin bitmesi: Patent tescillerinin koruma süresi 20 yıl, faydalı model tescillerinin koruma süresi 10 yıl ve tasarım tescillerinin koruma süresi 15 yıldır.
- Yıllık ücret ödemelerinin zamanında yapılmaması veya eksik ücret ödenmesi.
- Patent sahibinin başvurudan vazgeçmesi, başvuruyu terk etmesi.
- Başvurunun terk edilmesi durumunda aktif ve pasif geri çekme eylemleri bulunmaktadır. Resmi bir karara yanıt verilmeksizin başvurunun terk edilmesi durumu pasif bir eylem olarak kabul edilir. Ancak süresi içerisinde hala yanıt dosyalama şansı bulunmaktadır.
Aktif geri çekme talebinde bulunulursa başvuru için inceleme ücreti önceden ödenmiş ve inceleme prosedürü henüz başlamamışsa inceleme ücretinin iadesi talep edilebilir.
Aktif geri çekme talebi Birinci Ofis kararına yanıt verilmesine ilişkin son tarihten önce dosyalanırsa inceleme ücretinin %50’si geri alınabilir.
Patent Prosecution Highway (PPH)
Kısaca PPH olarak adlandırılan Patent Prosecution Highway; patent ofislerinde karşılıklı işlem gören ve belirli şartları sağlayan başvuruların işlemlerinin ofisler arasında imzalanan ikili anlaşmalar yoluyla hızlandırıldığı bir sistemdir.
PPH sisteminde, inceleme yükünü ve maliyetini azaltırken, inceleme kalitesini ve tescil oranını arttırmak amaçlanmaktadır.
PPH Sistemi kapsamında, İlk Başvuru Ofisi’ne yapılan bir başvurunun istemlerinden en az birinin İlk Başvuru Ofisi tarafından patentlenebilir olarak değerlendirilmesi halinde, bu başvurunun karşılığı olan başvurunun inceleme işlemleri, başvuru sahibinin talebi üzerine, anlaşmalı olan İkinci Başvuru Ofisi tarafından hızlandırılmaktadır. PPH Sistemi kapsamında, PPH, PPH MOTTAINAI, PPHPCT ve Global PPH olarak adlandırılan ikili ve çok uluslu anlaşmalar bulunmaktadır.
PPH-PCT: Bir PCT başvurusunun (birinci başvuru) uluslararası aşamada patentlenebilir olduğuna karar verilmişse, ulusal aşamaya giriş yapan karşılığı (ikinci başvuru), hızlandırılmış inceleme sürecinden yararlanır.
Ulusal aşamada bir başvurunun PPH ile hızlı incelemeden yararlanabilmesi için;
- Başvurunun istemlerinin, İlk Başvuru Ofisi tarafından patentlenebilirlik değerlendirilmesi yapılmış olmalı,
- İkinci Başvuru Ofisi’ne yapılan başvurunun istemleri, İlk Başvuru Ofisi tarafından patentlenebilir olarak değerlendirilen istemlerle uyuşmalı, istemler içerik olarak farklı olmamalı,
- İkinci Başvuru Ofisi, araştırma/inceleme prosedürüne başlamamış olmalı,
- Başvuru sahibi tarafından PPH talebi yapılmış olmalıdır.
PPH için gerekli şartlar mevcut ise, PPH talebine aşağıdaki dokümanlar eklenir:
- İlk Başvuru Ofisi tarafından yapılan işlemlerin ve incelemesi yapılan istemlerin (gerektiğinde çevirilerle birlikte) bir kopyası,
- İlk Başvuru Ofisi tarafından belirtilen referans dokümanlar,
- İkinci Başvuru Ofisi’ne yapılan başvurunun istemlerine karşılık gelen ve İlk Başvuru Ofisi tarafından patentlenebilir olarak değerlendirilen istemlerin belirtildiği doküman,
- PPH talebine ilişkin ücretin ödendiğini gösteren belge.
PPH talebinin değerlendirilmesi:
İkinci Başvuru Ofisi, başvurunun PPH uyarınca incelenip incelenmeyeceği konusunda kararını verir ve PPH talebini kabul ederse, ilk incelemeye ilişkin bildirimini başvuru sahibine hızlandırılmış şekilde yapar. İlk bildirimden sonra başvuru İkinci Ofisin inceleme prosedüründeki sürelere göre değerlendirilir.
CNIPA aşağıdaki ülkeler ile PCT-PPH anlaşmalarına sahiptir.
- Avusturya Patent Ofisi,
- Kanada Fikri Mülkiyet Ofisi
- Şili Ulusal Sınai Mülkiyet Enstitüsü
- İspanyol Patent ve Marka Ofisi
- Finlandiya Patent ve Tescil Ofisi (PRH)
- İsrail Patent Ofisi
- Rusya Federal Fikri Mülkiyet Hizmeti (Rospatent)
- İsveç Fikri Mülkiyet Ofisi (PRV)
- Singapur Fikri Mülkiyet Ofisi
CNIPA aynı zamanda 6 Ocak 2014’te pilot uygulama olarak başlatılmış ve uygulaması 5 Ocak 2026 tarihine kadar uzatılmış IP5 PPH programına da dahildir.
IP5 PPH pilot programı içeriği PPH programına dayanmaktadır. ISA (International Search Authority) yazılı görüşü veya IPEA (International Preliminary Examining Authority) ön inceleme raporuna dayalı olarak talep edilebileceği gibi, IP5 ofislerinden birinde ulusal aşamaya geçiş yapmış ve patentlenebilirlik raporu bulunan bir başvuru için diğer IP5 ülkelerinde PPH talebi dosyalanabilir.
IP5 pilot programına dahil olan ofisler aşağıdaki gibidir:
- Avrupa Patent Ofisi (EPO)
- Japonya Patent Ofisi (JPO)
- Kore Fikri Mülkiyet Ofisi (KIPO)
- Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Fikri Mülkiyet Ofisi (SIPO)
- Amerika Birleşik Devletleri Patent ve Marka Ofisi (USPTO)
Geçersizlik talebi
Patent belgesi verilmesine ilişkin kararın Patent Gazetesi’nde yayımlanmasından sonra herhangi bir kişi ya da kuruluş patent hakkı verilmesine ilişkin bir itirazı varsa Patent İdare Dairesi’ne patentin geçersiz kılınmasına ilişkin talepte bulunabilir. Talep sonrasında bir ay içinde ilgili ücretin ödenmesi gerekmektedir. İlgili kurum talebi inceler ve patentin geçersiz kılınması talebini kabul ederse hem başvuru sahibini hem de talepte bulunan kişi ya da kurumu bilgilendirir. Ancak ilgili talebi kabul etmez ise itirazda bulunan tarafa bildirimde bulunur ve itiraz sahibi bildirimi aldığı tarihten itibaren 3 ay içinde dava açabilir.
Patent başvurusunun ihlali
Çin’de bir patent başvurusu tescil edilmeden önce herhangi bir yaptırım hakkına sahip değildir. Bu nedenle, ihlal durumunda, başvuru sahibi, ihlalde bulunan tarafa karşı dava açabilmek için Çin’de patent verilene kadar beklemelidir. Bu, her üç koruma türü için de geçerlidir.
Bir patentin, patent sahibinin izni olmaksızın kullanılması durumunda öncelikle taraflar arasında uzlaşma yoluna gidilir. Anlaşmanın sağlanamadığı durumlarda her iki taraf da mahkeme yoluna giderek dava açabilir ya da Patent İdare Dairesi’nin anlaşmazlıklar ile ilgili departmanından ihtilafın çözülmesini talep edebilir. İlgili departman ihlal olduğunu tespit ederse, ihlal edenden derhal eylemini durdurmasını talep edebilir. İhlal eden tarafın, eylemi durdurmayı reddetmesi durumunda, bildirimin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde Halk Mahkemeleri’nde dava açabilir; eğer dava açmaz ve eylemlerine devam ederse patent ile ilgili departman zorunlu icra için dava yoluna başvurabilir.
Bir patent hakkının ihlaline karşı dava zamanaşımı süresi, patent sahibinin veya ilgilinin tecavüz fiilini ve tecavüz edeni öğrendiği veya bilmesi gerektiği tarihten itibaren üç yıldır. Ancak, patent sahibinin, patent hakkı verilmeden önce buluşundan yararlanıldığını bildiği veya bilmesi gerektiği durumlarda, dava zamanaşımı, patent hakkının verildiği tarihten itibaren başlar.