Bildiğimiz üzere, Türkiye’de 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca, patent sahibinin patentin verilmesi kararının Resmi Bülten’de yayımlanmasından itibaren üç yıl veya patent başvurusu tarihinden itibaren dört yıl içinde, hangisi daha geç sona eriyorsa, patentli buluşu kullanması zorunludur. Sınai Mülkilet Kanunu’nun Uygulamasına Dair Yönetmelik madde 117/(8) uyarınca Kanunda belirtilen süre içinde hakkında kullanıldığına ilişkin beyan sunulmayan patentler Bültende yayımlanır. Üçüncü taraflar buna göre ilgili patent üzerinde lisans isteminde bulunabilirler.
Bir patent için “kullanımın” zorunlu olup olmaması, ulusal yasalara tabidir. Herhangi bir ülkede patentin kullanımı, patente konu ürünün o ülkede üretimini gerektirirken, kimi ülkede ise ithalatının yapılması da yeterlidir.
Birkaç ülke (özellikle Danimarka, Hollanda, Lüksemburg, İspanya ve Birleşik Krallık), buluşun herhangi bir ülkede üretilmiş olması durumunu da kullanım olarak kabul eder. Fransa, AB’nin herhangi bir yerinde üretimi kullanım olarak kabul eder. İsviçre ve Lihtenştayn ve San Marino ithalatı da kulanım olarak kabul etmektedir. Bunlar dışında bir çok ülkede ithalat tek başına yeterli olmayabilir ve o ülkede yerel üretim de gerekebilir.
Türkiye’de, buluşun zorunlu lisansa konu olmaması için, başvuru tarihinden itibaren 4 yıl ya da bülten tarihinden itibaren 3 yıl içinde; Türk Patent ve Marka Kurumu’na başvuru sahibi ya da vekili tarafından, kullanım ya da kullanmama beyanı ya da lisans verme teklifi sunulması gerekmektedir. Kullanım ya da kullanmama beyanı için bir evrak sunulması gerekliliği bulunmayıp, yapılan işlem beyan olarak kabul edilmektedir. Patente konu ürünün geliştirilmesi devam ediyorsa ya da başka sebeplerle henüz üretim başlamamışsa, Türk Patent ve Marka Kurumu nezdinde, kullanmama kaydı işlemi yapılabilir.
Başvuru tarihinden itibaren dört yıl ya da bülten yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde patent sahibi, kullanım ya da kullanmama kaydı işlemlerinden birini yapamıyorsa, kurum nezdinde lisans verme teklifi işlemi yapılabilir. Lisans verme teklifinin kaydı neticesinde, lisans teklifi alınırsa kabul edip etmemek, patent sahibinin kararına kalmaktadır. Türk Patent ve Marka Kurumu’nda, bir patent için kullanım&kullanmama kaydı ya da lisans verme teklifi işlemlerinin hiçbirinin yapılmaması durumunda, zorunlu lisansa ilişkin bir dava söz konusu olursa, karar mercii mahkeme olmaktadır ve istenmeyen üçüncü kişilere zorunlu lisans verme söz konusu olabilir.
Zorunlu lisansa konu olma riskinden korunmak için, belirtilen süreler içinde Türk Patent ve Marka Kurumu’na patentin durumuna uygun kullanım, kullanmama ya da lisans verme teklifi işlemlerinden birinin yapılması önem arz etmektedir.
Hindistan’da patent kullanım&kullanmama kaydı işlemleri:
Hindistan’da patent belgesi alan buluşların ticarileşme durumlarına ilişkin her yıl, Hindistan Patent Ofisi’ne beyan dosyalanması zorunludur.
Söz konusu belge alan patent, tamamlanan takvim yılı içinde, Hindistan’da ticari olarak kullanıldı ise; Hindistan Patent Ofisi’ne aşağıdaki bilgilerin sunulması gerekmektedir;
a. Tamamlanan takvim yılı içinde bu buluşla ilgili Hindistan Rupi’si üzerinden ne kadar miktarda ve tutarda üretim yapıldığı,
b. Tamamlanan takvim yılı içinde bu buluşla ilgili, diğer ülkelerden Hindistan Rupi’si üzerinden kadar miktarda ve tutarda ithalat yapıldığı,
c. Eğer varsa, tamamlanan takvim yılı içinde bu buluşla ilgili verilen lisansların & alt lisansların detaylı bilgisi
Eğer, söz konusu belge alan buluş henüz ticarileşmedi ise, bunun gerekçelerinin sunulması zorunludur.
Söz konusu kullanım beyanının ya da kullanılmama gerekçelerinin sunulması için son tarih sonraki yılın eylül ayının son günüdür.
Sunulmaması durumunda; 10000 Hint Rupisi para cezası ve/veya cezai yaptırımı bulunmaktadır.
Bu sebepten, Hindistan’da patent belgesi alınması akabinde her yıl, söz konusu buluş için, resmi ofise kullanım ya da kullanmama beyanının sunulması önem arz etmektedir.
